Предыдущая страница реферата | 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11 | Следующая страница реферата

Новым крокам на шляху станаулення беларускай прозы стала трылогiя
Я.Коласа "На ростанях". Гэта першы буйны твор нацыянальнай прозы6 у якiм адлюстравана жыцце беларускага народа i iнтэлегенцыi на пачатку ХХ ст.
Аутар праз маляунiцыя бытавыя сцэны, народныя легенды i веданнi, празпiсаннi народных абрадау i рэлегiйных свят стварае шырокую карцiну народнага жыцця.

Галерэя герояу трылогii даволi разнастайная. Тут чулая на чужое гора, спагадлiвая школьная старожка бабка Мар'я. I сяляне дзед Мiколым, дзядзька
Марцiн, бязручка Цiмох Жыга. I нязломны праудашукальнiк Аксен Каль, якi яшчэ не зусiм добра ведае шляхi барацьбы i верыць у добрага цара.

Стагоддзi усерднага прыгнячэння паклалi адбiтак на стан духоунага развiцця працоуных мас. Ствараецца уражанне, нiбы сацыяльна-гiстарычны i культурны прагрэс чалавецтва абыiнуу Цельшына. Каля кожнай хвты ляжаць кучы бярвення, але нiкому не прыйдзiць у галаву пакласцi супраць сваей хаты кладкi. Вясной i восенню людзi тапiлiся у гразi.

Цельшынцы нiчым, акрамя сваiх штодзенных патрэб, не цiкавiлiся. Калi настаунiк запрасiу iх паутарыць лекцыю, то аказалася, што дзяучаты больш звярталi увагу на сваiх кавалерау, а старыя палешукi, хоць i слухалi, не той, то другi выроха расчынкi сквiцы i падзякалi.

Паказ ценявых бакоу у жыццi сялянства служыць асуджэннем ладу царскай
Расii. У прыватным пiсьменнiк бачыць агульнае, у цемнаце i бескультур'i жыхароу палескай вескi-агульны гiстарычны лес беларускага народа, якога давялi да такога становiшча, бяпрауе перад любым чыноунiкам, жорсткi нацыя нальны уцiск. Але Я.Колас не абмедавауся толькi у гэтым. Ен быу глубокi i удумлiвы даследчык рэчаiстасцi. Для яго важна было раскрыць унутраныя патанцыяльныя магчымасцi народа, паказаць яго у гiстарычнай дынамiцы, у працэссе усведамлення свайго становiшча i сваей ролi у грамадскiм жыццi.
Такiм чынам пiсьменнiк акцэнтуе увагу чытача не на розных этапах развiцця самасвядомасцi працаунiкоу у вескi, а паказвае iх з iншага боку, адкрывае той багаты яутраны свет, якi не кожнаму кiдаецца у вочы, якi пры адпаведных гiстарычных абставiнах выявiцца ва усей магутнай сiле.

2. Францыск Скарына i Мiкола Гусоускi - выдатныя прадстаунiкi беларускай культуры ХVI стагоддзя (3.2)

Мiкола Гусоускi - наш славуты зямляк эпохi Адраджэння, сучаснiк Фран цыска Скарыны.

Пяру М.Гусоускага належаць тры паэмы, болей за дзесяць вершау.

Цудоуны высокапатрэатычны твор "Песня пра зубра" напiсаны удалечаны ад
Радзiмы (у 1522 г.) па просьбе папы Льва Х, якi хацеу пачуць праудзiвае паэтычнае слова пра паляванне на зуброу. Напiсана паэма на лацiнскай мове на той час мове навукi, культуры, мiжнародных зносiн у Еуропе. На беларускай мове "Песня" з'явiлася нядауна - у другой палове 60-х гг.-у перакладзе Язэпа Семяжона.
М.Гусоускi напiсау паэму не толькi пра зубрыныя лапы. Ен напiсау узнеслую песню пра беларускую зямлю, пра тое чым яна багата, пра яе людзей, iх думы i пачуццi, пра прыроду, жывельны свет гэтага цудоунага краю. Гэта споведзь пра любоу i нянавiсць, жыцце i смерць, вайну i мiр. Паэма вучыць нас любовi да роднай зямлi, да свайго народа, яго гiсторыi, культуры, нацыянальных традыцый, любовi i павагi да iншых народау i iх культур. Паэма заклiвае сумленна жыць, змагацца за справядлiвасць i прауду, весцi няспыннуюбарацьбу за мiр i свабоду, за святло i шчасце. Эпоха Адраджэння нарадзiла i
Ф.Скарыну чалавека невычэрпнай энэргii i iнiцыятывы, первадрукара, вучонага-энцыклапедыста, асветнiка-патрыета i гуманiста, паэта, медыка, батанiка, астранома.

Нарадзiуся Ф.Скарына у апошняй чвэрцi ХV ст. (каля 1490 г.) , закончыу

Кракаускi унiверсiтэт i у 1506 г. быу удастоен вучонай ступенi бакалаура вольных мастацтвау. У дальнейшым лес звязвае яго з Iталiяй, дзе у 1512 г. у
Падуанскiм унiверсiтэце ен блiскуча вытрымлiвае экзамен на годнасць доктара медыцыны.

Кнiгi на роднай мове сталi для Скарыны той паходняй, якая указвала людзям сапраудны шлях у будучае, тым знiчам, якi сагравау i асвятляу людское жыцце у непагадзь i завею. Першая з кнiг - "Псалтыр" - была надрукавана у Празе у 1517 г. Услед за гэтым выходзяць яшчэ 22 кнiгi
Бiблii, перакладзеныя на зразумелую тады для большасцi жыхароу.

У 1522 г. выйшла у свет першае вiленскае выданне Скарыны - "Малая падарожная кнiжыца", якая паклала пачатак кнiгадрукаванню у нашай краiне,
Праз тры гады (у 1525 г.) была надрукавана апошняя кнiга Ф.Скарыны
"Апостал".

Скарына пакiнуу нашчадкам кнiгi, у якiх засталiся самыя патаемныя, выпакутаваныя яго думкi. Гэтыя кнiгi вялiкага беларуса успрымаюцца сення як самая дарагая рэлiквiя, як духоуны скарб, нацыянальная свядыня, як сiмвал усей тысячагадовай беларускай…

1. Вобраз Гарлахвацкага i Зелкiна у камедыi Кандрата Крапiвы "Хто смяецца апошнiм". (4.1)

Дзеянне камедыi разгортваецца у навукова-даследчым iнстытуце геалогii, дзе дырэктарам з'яуляецца Гарлахвацкi. Да навукi дырэктар не мае нiякага дачынення, на пасаду кiраунiка iнстытута яму дапамаглi уладкавацца "сябры", выдаушы фальшывую даведку. Гарлахвацкi адчувае сябе у iнстытуце, як шчупак у сажалцы. Паказвае сябе буйным вучоным-палеантолагам, хоць на самой справе не можа адрознiць костку свiннi ад мамантавай. Адчуваючы сябе гаспадаром становiшча, Гарлахвацкi тэрарызуе, шальмуе, запалохвае сумленных вучоных, хапаючы iх мертвай хваткай за горла (зусiм невыпадкова драматург дае яму прозвiшча Гарлахвацкi).

Невуцтва i шарлатанства Гарлахвацкага поунасцю выкрываюцца у канцы п'есы, калi на вучоным савеце слухаецца даклад "Новы вiд дагiстарычнай жывелiны". З сур'езным выглядам абараняе дырэктар тэорыю аб мамантавай свiннi, напiсаную Тулягам. Вобраз "свiнтуса грандыезуса", прауда, асацыiруецца не з дагiстарычнай жывелiнай, а з самiм Гарлахвацкiм.

У дасягненнi жаданай мэты Гарлахвацкаму дапамагае малодшы навуковы супрацоунiк Зелкiн-падхалiм, паклепнiк i пляктар. Ен з'яуляецца правай рукой Гарлахвацкага, надзейным яго паслужнiкам, якi, як шкоднае зелле, атречвае вакол сябе атмасферу, сее падазронасць i недавер сярод вучоных. Не маючы здольнасцi да навукi, пазбаулены прынцыповасцi, Зелкiн можа неймаверна раздуць кожную дробязь, адшукаць у выпадковым, сказаным без усялякага прыхаванага намеру слове небяспечны палiтычны сэнс. Варта было яму пачуць што-небудзь дрэннае аб сваiм заемым, як сумленны чалавек станавiуся ворагам народа.

Невуцтва i падхалiмства Зелкiна найбольш ярка праяуляецца у сцэне абароны Гарлахвацкiм "навуковай працы". У прамове Зелкiн кiдаецца расхвальваць вялiкiя адкрыццi свайго начальнiка, яго канструктыуны розум, даследчыя здольнасцi. Але калi высвятляецца, што даклад не мае навуковай вартасцi i што напiсаны ен Тулягам, Зелкiн, нават не чырванеючы, гаворыць адваротнае:"Я так i думау! Не можа быць, каб вы, Аляксандр Пятровiч, такуюбязглуздзiцу напiсалi".

У п'есе "Хто смяецца апошнiм" праявiлася майстэрства К.Крапiвы як тонкага псiхолага, якi знайшоу непауторныя, iндывiдуальныя рысы для герояу, поуна i закончана "вымалявау" iх партрэты. Iмены Гарлахвацкага, Зелкiна,
Тулягi, як i iмены шматлiкiх гогалейскiх i шчадрынскiх герояу, ператварылiся з уласных у агульныя. На жаль, падхалiмства, нахабства, подласць, пляткарства часта сустракаюцца i у нашы днi.

Змагацца з iмi, лiчыць К.Крапiва, трэба агульнымi сiламi, працiпаставiушы невуцтву i ашуканству прынцыповасць, строгасць i ваяунiчасць.

2.1. Iдэйны змест паэмы Купалы "Тарасава доля" (4.2.)

У паэме "Тарасава доля" паэт выяуляе глыбокую любасць да братняга украiнскага народа i яго кабзара. У творы такога тыпу легка збiцца на просты пераказ бiяграфii, але з Купалам гэтага не здарылася. Вобраз
Шаучэнкi арганiчна упiсваецца у гiсторыю украiнскага народа, яго культуру; ен падаецца як носьбiт нацыянальнай свядомасцi украiнцау.

У паэме Купала узнауляе самыя драматычныя эпiзоды бiяграфii прыгоннага хлапчука, надзеленага талентам мастака i паэта.

Жыцце i творчасць Т.Шаучэнкi маюць адносiны да нашага краю, да Беларусi.
Т. - гэта адлюстравана у паэме Купалы. Як дваровы пана, Тарас спачатку жыу у Вiльнi, потым-у Пецярбургу. Юнак бачыу вакол прыгожыя беларускiя лугi, лясы, крынiцы, а таксама бедныя хацiны, паднявольных людзей, -як i наУкраiне.

Рекомендуем скачать другие рефераты по теме: рассказы, шпаргалки на экзамен, социальная работа реферат.





Предыдущая страница реферата | 1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11 | Следующая страница реферата