Предыдущая страница реферата | 27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37 | Следующая страница реферата

Палудзень, м. Полудзень, абед (СПЗБ,т.3).

У некага з-пад пахі вышмыкнуў палудзень і шлёпнуў з газетай аб падлогу (Алімпіяда,с. 95).

Прыгоршчы, мн. Прыгаршчы.

Падбярэцкі падышоў да горана і сыпнуў на агонь дробнага вуголля – зачэрпнуў прыгоршчамі, як бульбу з кучы (Мсціжы,с.268).

Рашчына, ж. Рошчына (СПЗБ,т.4).

Рашчына шыпіць на скаварадзе пад лыжкай на ўсю хат .(Мсціжы,с.95).

Сачык, м. Сачок (СПЗБ,т.4).

Людзі паскідалі з плячэй суконныя жакеткі і сачыкі: ведаюць наперад, што ўгрэюцца (Тартак, с.191). Ганька была босая, у чорнай сукенцы, у сівым расшпіленым сачаку (Мсціжы, с.184).

Смяццё, зб. Смецце (СПЗБ,т.4).

Смяццё б набрала ў спадніцу ў прыпол, завязала б і высыпала... (Алімпіяда, с.566).

Соснік, м. Сасняк (СПЗБ,т.4).

З сосніку яны зноў убачылі зарыва над Пячным (Найдорф,с.55) Выцягвалі іх за кароўнік у соснік у партызанскія акопы і зарывалі ў зямлю (Алімпіяда,с.5). Ля самай зямлі на сівым моху слаўся малады соснік (Тартак,с.181).

У гаворках, акрамя лексемы соснік, ужываюцца варыянты сасняк, сасоннік, хвойнік, хвойняк, хвайна і інш.(ЛАБНГ,т.1, карта 139).

Чэцвер, м. Чацвер.

У чэцвер у Даўгынава будуць ісці людзі на базар (Тартак,с.94).

Сярод фанетычных дыялектызмаў-назоўнікаў асобна вылучаюцца запазычаныя словы – словы новыя і не заўсёды зразумелыя для жыхароў вёскі, таму і вымаўленне іх значна адрозніваецца ад літаратурнага. Так, напрыклад, фанемы ф і ф’ не былі ўласцівы старажытнай сістэме кансанантызму. Яны прыйшлі ў беларускую мову разам з запазычанымі словамі. У даўно запазычаных словах, а ў некаторых выпадках і ў новых ( у мове прадстаўнікоў старэйшага пакалення) ф і ф’ замяняюцца гукамі п, х, т або спалучэннямі хв, кв1.  У некаторых словах узніклі ўстаўныя гукі або адбылася перастаноўка гукаў ці складоў. У многіх словах, каб пазбегнуць неўласцівага жывой мове збегу галосных , ужываецца эпентычны гук в: гладзіволус, мацівола  і пад.

Альвас, м. Альяс (СПЗБ, т.2).

Тады пераставіла вазоны на акне ад двара – альвас у гаршку і бальзамінку ў маленькай місачцы (Найдорф, с.151). Лыжачка горкая, щто ад альвасу, горкая вада, як невядома якое зелле (Мсціжы, с.111).

Біркулёз, м. Туберкулёз.

У Мікалая хворыя лёгкія – біркулёз,  як гавораць у вёсцы (Алімпіяда, с.334).

Лісафет, м. Веласіпед(СПЗБ,т.2).

У яго і лісафет, і стрэльба была (Лонва, с.132).

Міністар, м. Міністр.

Цяпер санітарка – што міністар (Алімпіяда, с.579).

У спалучэнні гукаў стр, не характэрным для народных гаворак, узнік гук а2.

Палікмахцерская, ж. Цырульня.

Зайшоў тут жа на вакзале ў палікмахцерскую (Алімпіяда, с.39).

Херма, ж. Ферма (СПЗБ, т.5).

На херму  яны не прыязджалі (Алімпіяда, с.422).

Многія словы памянялі сваё аблічча ў сувязі з тым, што на іх уздзейнічалі законы дзекання і цекання, пашыраныя ў большасці беларускіх народных гаворак. У народнай мове запазычаныя словы падлягаюць тым самым зменам, што і ўласнабеларускія3.

1Блінава Э., Мяцельская Е. Беларуская дыялекталогія, 2-е выд. Мн. 1980. С.51-52.

2 Нарысы па беларускай дыялекталогіі. Мн. 1964. С.120.

3 Нарысы па беларускай дыялекталогіі. Мн. 1964. С.123.

Віцінар, м. Ветэрынар.

Ці дадзім цяпер рады без віцінара (Алімпіяда, с.334).

Кардзіграма, ж. Кардыяграма.

А то ў се тут на яго табе хукаюць: уколы, шмаколы, кардзіграмы (Алімпіяда, с.552).

Прызідзюм, м. Прэзідыум.

Так вот і сядзі, адваліўшыся ад сцяны, як у крэсле ў прызідзюме (Алімпіяда, с.119).

Радзіва, н. Радыё.

І калі ніхто не гудзіць над вухам: ні машыны, ні мухі, ні радзіва  на сцяне галавы не дурыць (Алімпіяда, с.95).

Радзікуліт, м. Радыкуліт.

У нас і радзікуліт лепшы, чымся дзе на свеце (Алімпіяда, с.489).

Радзіяцыя, ж. Радыяцыя.

Радзіяцыя, старшына. Гэта ўсё ад радзіяцыі.(Алімпіяда, с.162).

Целевізар, м. Тэлевізар.

То радзіва скажа, то целевізар пакажа (Алімпіяда, с.256).

Прыметнікі і дзеепрыметнікі

Рекомендуем скачать другие рефераты по теме: сочинения по литературе, защита дипломной работы, человек изложение.





Предыдущая страница реферата | 27  28  29  30  31  32  33  34  35  36  37 | Следующая страница реферата